همشهری آنلاین- گروه فرهنگی: از نظر شدت و عظمت رویداد جانسوز عاشورا می‌توان تاریخ اسلام را به قبل و بعد از آن تقسیم‌بندی کرد. رویدادی که سرخی خط شیعه را بیش از پیش عیان ساخت و مشخص کرد که شیعه راهش با مولفه‌هایی چون «آزادگی» و «جانبازی» گره خورده است. شیعه هدفش احیای سنت رسول‌الله است و این جز با بذل جان میسر نمی‌شود.
آنچه عاشورا را از خطر فراموشی نجات داد، علمداری راویان و روایت بود. دستگاه تبلیغی و رسانه‌ای اموی تلاش بسیاری به خرج داد تا قیام انقلابی حضرت سیدالشهدا(ع) برای اصلاح دین جدش در نطفه خفه شود و هیچ تاریخی از آن باقی نماند. آنها کار خود را تمام و کمال انجام دادند، اما از یک نکته غافل بودند: خون حسین (ع) به تعداد روایت‌هایش در تاریخ ماندگار خواهد شد.
نخستین روایت‌ها، خطبه‌های غرای حضرت سیدالساجدین (ع) و حضرت زینب (س) بود که نقشی بسیار مهم برای خنثی کردن توطئه‌های دشمنان دین ایفا کرد. حرکت تبلیغی دوم روایت جابربن عبدالله انصاری بود. روایت صحابی رسول‌الله از زیارت کاروان اسرا، که از شام به سوی مدینه می‌رفتند، جزو اولین طلیعه‌های این آیین درخشنده بود. مورخان روایت کرده‌اند که هم در این روز سر مبارک حضرت سیدالشهدا(ع) به پیکر ملحق شد.
از آن پس سنت زیارت اربعین به مثابه امری واجب میان شیعیان رواج پیدا کرد، چرا که فعل معصوم(ع) بود. همین زیارت به عنوان مکملی برای خطبه‌های غرای حضرت سجاد(ع) و حضرت زینب(س) عمل کرد. به باور محققان اصولا عزاداری برای سرور و سالار شهیدان از اربعین آغاز شد و به دیگر مناطق تسری پیدا کرد. به همین دلیل اربعین اهمیت بسیاری دارد، چرا که به مثابه یک دستگاه تبلیغی عظیم عمل می‌کند. تولید روایت از سنت‌های زیارت اربعین – بویژه سنت کهن پیاده‌روی که بزرگترین اجتماعات انسانی در تاریخ را رقم زده است – نقش مهمی در ترویج هرچه بیشتر و بهتر آن در سطح جهان ایفا می‌کند.
خانه کتاب و ادبیات ایران برای عمل به وظیفه ملی و شرعی خود در جهت پاسداشت زیارت اربعین کتاب «مرغان ابراهیم؛ روایت‌هایی از پیاده‌روی اربعین» را در شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۱۶۸ صفحه و بهای ۷۰ هزار تومان منتشر کرد. سال گذشته (۱۴۰۱) خانه کتاب و ادبیات ایران برای گروهی از علاقه مندان دوره آموزشی روایت‌نویسی برای اربعین را برگزار کرد و همچنین از تعدادی از نویسندگان شاخص نیز خواست تا روایت‌های خود از پیاده‌روی اربعین را برای انتشار در اختیار این مجموعه قرار دهند. مجموع روایت‌های به‌دست آمده از تجربه شرکت کنندگان در دوره آموزشی روایت نویسی و نویسندگان شاخص، برای گردآوری و تصحیح در اختیار خسرو باباخانی قرار گرفت و در نهایت کتاب «مرغان ابراهیم» متولد شد.
کتاب شامل ۱۱ روایت از پیاده‌روی اربعین به قلم این نویسندگان است: اکرم گلپایگانی، ابراهیم اکبری دیزگاه، مهدی قزلی، حسام آبنوس، زهرا کاردانی، سارا شجاعی، معید داستان، خاطره شیوندی، مهدی کفاش، عباس نعمتی و مجتبی بنی‌اسدی. نگاه متفاوت هرکدام از این نویسندگان و زوایای متعددی که آنها در روایت پیاده‌روی اربعین به آن توجه کردند، دست مخاطب را برای دیدن هرآنچه بهتر پدیده باز می‌گذارد. زوایایی که با مقدمه ناشر در باب نقل قول‌های تاریخی تشرف به بارگاه ائمه اطهار(ع) با پای پیاده، تکمیل می‌شود.
علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در مقدمه ناشر چنین نوشته است: «تشرف با پای پیاده به بارگاه ائمه اطهار(ع) از زمان حضور ائمه رایج بوده و در نقاط مختلف سرزمین‌های اسلامی صورت می‌گرفته است. حاکمان حکومت‌های شیعی مانند آل بویه و حکومت صفویه، به این سنت حسنه اقدام کرده و در تبلیغ آن بین شیعیان سعی فراوان داشته‌اند. تبیین حوزه نشر در مکتب اربعین حسینی باید فعال‌تر و پربارتر باشد. به طور قطع جامعه‌ای که از تمدن و فرهنگ شایسته و پسندیده این مکتب برخوردار باشد خود راهی می‌شود برای روشنگری، ارتقای فرهنگ، اطلاع‌رسانی پهناور و اشاعه تمام اندیشه‌ها و گستردگی مکتب عشق، عشق به عاشورا؛ همگی برای تحقق و تداوم این آیین.»
فراتر از تمام این مسائل نکته‌ای که کتاب «مرغان ابراهیم» به مخاطب می‌آموزد، ضرورت «نوشتن» از رویدادهاست. خاطرات و سفرها نیز می‌توانند یک «رویداد» به معنای واقعی کلمه باشند، بویژه حضور در سنت پیاده‌روی اربعین که قطعا زندگی انسان را به «پیش» و «پس» از خود تقسیم می‌کند. مخاطب می‌تواند با مطالعه روایت‌های این کتاب از روی آنها مشق کرده و نوشتن را آغاز کند. فرهیختگی یک ملت را می‌توان در تعدد نگارش‌ها و تعدد روایت‌ها دانست.
نظر شما